Het toedienen van medicijnen bij oudere patiënten is vaak complexer dan het lijkt. Vergeleken met jongere personen reageren ouderen namelijk anders op geneesmiddelen. Dat komt door veranderingen in het lichaam én doordat ouderen vaak meerdere medicijnen tegelijk gebruiken. Voor verpleegkundigen is het daarom essentieel om extra alert te zijn bij medicatiegebruik bij ouderen en geriatrische patiënten. In dit artikel lees je waar je op moet letten en waarom.
Ouderen en medicatie: geen standaardaanpak
Het zou makkelijk zijn als medicijnen bij iedereen hetzelfde effect hadden. Maar juist bij ouderen bestaat er enorme variatie in farmacokinetiek (wat het lichaam met het geneesmiddel doet) en farmacodynamiek (wat het geneesmiddel met het lichaam doet). Die variatie komt onder andere door:
- Veranderingen in lichaamssamenstelling
- Verminderde werking van lever en nieren
- Individuele verschillen in levensstijl, voeding, roken, genetica en beweging
Het gevolg? Medicatie kan bij de ene senior goed werken, maar bij de ander ernstige bijwerkingen veroorzaken. En dus is het belangrijk om niet klakkeloos standaarddoseringen toe te passen. Vraag de behandelaar of arts of er nog eens gekeken moet worden naar de doseringen van de medicatie.
Waarom de bloedspiegel bij ouderen vaak hoger is
Bij het ouder worden nemen spiermassa, doorbloeding en nierfunctie af. Ook de lever werkt langzamer. Dit zorgt ervoor dat medicijnen minder goed worden afgebroken en langer in het lichaam blijven. De bloedspiegel van een medicijn kan hierdoor oplopen, zelfs als je een normale dosis geeft.
Polyfarmacie: een apotheek aan bijwerkingen
Veel ouderen gebruiken meerdere medicijnen tegelijk – dit noemen we polyfarmacie. Denk aan medicatie voor reuma, diabetes, hartproblemen, artrose of osteoporose. Daarbij komen vaak ook maagzuurremmers of laxeermiddelen.
Al die medicijnen kunnen op elkaar reageren. Combinaties kunnen de werking versterken, verzwakken of zorgen voor onverwachte bijwerkingen. Vooral bij ouderen met een trage stofwisseling of verminderde nierfunctie is het risico groot.
Praktische tips voor verpleegkundigen
- Signaleer afwijkende reacties op medicatie: sufheid, valneiging, verwardheid of misselijkheid kunnen wijzen op overdosering. Rapporteer hierover en neem indien nodig contact op met de behandelaar of arts.
- Vraag actief na welke medicatie iemand gebruikt – ook zelfzorgmiddelen!
- Let op therapietrouw: vergeetachtigheid, slikproblemen of onbegrip komen vaak voor.
