Er zijn ontelbaar veel pillen, tabletten, capsules, pleisters en andere medicatie beschikbaar. Deze worden veelal door artsen voorgeschreven en door verpleegkundigen of verzorgenden aan de patiënt gegeven of zijn in eigen beheer van de patiënt. Het is belangrijk dat de zorgverlener die het geneesmiddel aan de zorgvrager geeft, bedacht is op eventuele bijwerkingen of interacties. Tijdens de opleiding tot verpleegkundige of verzorgende moet de leerling veelvoorkomende medicatie van zijn of haar patiënten leren kennen. Zo een overzicht kan tevens gebruikt worden bij methodes zoals klinisch redeneren of communiceren via SBARR.
Welke soorten medicatie zijn er?
Geneesmiddelen kunnen in verschillende groepen verdeeld worden. De meest gebruikte groepen van veel voorkomende medicatie vind je hieronder op alfabetische volgorde.
ACE-remmers : bloeddrukverlagend / hartfalen
Analgetica : pijnstiller
Anesthetica : pijnverdovend middel
Antibiotica : bestrijdt bacteriële infecties
Anticoagulantia : bloedverdunners / antistolling
Anticonceptiva : middel om zwangerschap te voorkomen
Antiallergica : tegen allergieën en hooikoorts
Antidepressiva : stemmingsverbeteraar
Antidota : tegengiften
Antiepileptica : middel tegen epilepsie
Antihistaminica : onderdrukt allergische reacties
Antihypertensiva : bloeddrukverlagend
Antipsychotica : middel tegen psychoses
Benzodiazepines : sedatiemiddel (kalmerend/angstverminderend)
Bloeddrukverlagend : bètablokkers / anti-diuretica / ACE-remmers
Bloedglucoseverlagend : verlaagt de bloedsuikerspiegel
Cardiaal : voor betere hartwerking (ACE-remmers / bètablokkers )
Corticosteroïden : bijnierschorshormoon
Cytostatica : geneesmiddelen bij kanker
Dermatica : huidmedicatie (bijv. zalf / creme)
Diuretica : plaspillen
Hartglycosiden : voor betere beweging en ritme van het hart
Hormonen : hormoonsuppletie
Insulinen : hormoon om de bloedsuikerspiegel te verlagen
Laxantia : geneesmiddel tegen obstipatie
Longmedicatie : luchtwegverwijder / ontstekingsremmer
Maagzuurremmers : ter genezing van een maagzweer of ter pijnstilling in de maag
NSAID’s : ontstekingsremmende pijnstiller
Opioïden : sterke pijnstiller / morfine-achtigen
Psychofarmaca : tegen psychische problemen
Vasodilatantia : vaatverwijdende middelen
Vitaminen : vitamine suppletie
Welke medicatie wordt het meest voorgeschreven?
In Nederland worden de volgende middelen het meest aan patiënten en cliënten voorgeschreven door de dokter. Het gaat hier om veelvoorkomende medicatie.
| Paracetamol | Meest bekende pijnstiller, werkt tevens koortsremmend. Let op bij: leverbeschadigingen. |
| Metoprolol | Bètablokker. Verlaagt de bloeddruk en hartslag. |
| Omeprazol | Maagzuurremmer. Bij brandend maagzuur of een maagzweer. Bijwerking: maag-darmklachten. |
| Acetylsalicylzuur | Bloedverdunner. Zorgt ervoor dat het bloed minder snel samenklontert. Bijwerking: spierpijn. |
| Metformine | Bloedglucoseverlagend. Zorgt ervoor dat de lever minder glucose vrijlaat in het bloed. Bijwerking: maag-darmklachten. |
| Simvastatine | Cholesterolverlager. Bij mensen met een te hoog cholesterol. Bijwerking: spierpijn. Let op bij: leverbeschadigingen. |
| Pantoprazol | Maagzuurremmer. Bij brandend maagzuur of een maagzweer. Bijwerking: maag-darmklachten. |
| Furosemide | Diuretica / plastablet. Bij het vasthouden van teveel vocht. Tegen hoge bloeddruk. Bijwerking: dorst, duizeligheid. |
| Hydrochloorthiazide | Diuretica / plastablet (milder dan furosemide). Bij het vasthouden van teveel vocht. Tegen hoge bloeddruk. Bijwerking: dorst, duizeligheid. |
| Calcium met vitamine D | Calci-Chew. Kalktablet dat wordt voorgeschreven bij botontkalking (osteoporose). Is belastend voor de nieren. |
| Macrogol | Laxeermiddel (Movicolon). Zorgt voor darmperistaltiek en werkt laxerend. |
| Salbutamol | Luchtwegverwijder. Bij astma, bronchitis, COPD, longefyseem. Wordt met een ‘pufje’ gegeven of met tijdens verneveling. |
| Diclofenac | Pijnstillende ontstekingsremmer / NSAID. Vooral gebruikt bij gewrichtspijnen. |
| Amoxicilline | Antibiotica. Doodt bacterieën. Bijwerking: maag-darmklachten. |
| Ibuprofen | Pijnstillende ontstekingsremmer / NSAID. Vooral gebruikt bij gewrichtspijnen. |
| Oxazepam | Benzodiazepine. Rustgevend en kalmerend middel. |
| Temazepam | Benzodiazepine. Rustgevend en kalmerend middel. Slaapmedicatie. |
| Levothyroxine | Schildklierhormoon. Bij een niet of te traag werkende schildklier. |
| Acenocoumarol (sintrom) | Bloedverdunner. Remt de bloedstolling. De dosis wordt gecontroleerd voorgeschreven door geregeld de INR waarde te prikken bij de patiënt. |
De verschillende toedieningsvormen van medicijnen
Medicatie kan op verschillende manieren toegediend worden. De meest bekende vorm is oraal, via de mond. Het geneesmiddel moet dan eerst de maag en darm door voordat het de optimale werking heeft. Wanneer medicatie geïnjecteerd wordt, werkt het doorgaans sneller. Een compleet overzicht van de verschillende vormen van toediening wordt hieronder opgesteld.
| Toedieningsvorm | Betekenis | Omschrijving |
| dermaal / transdermaal | op de huid / door de huid | door middel van een pleister (nicotine, fentanyl) |
| inhalatie | via de luchtwegen | door verneveling of een zogenaamd ‘pufje’ |
| intraveneus (iv) | injectie in een ader | door een infuusnaald dat in de bloedbaan is geplaatst (bijvoorbeeld op de hand of in de arm). |
| intramusculair (im) | injectie in een spier | door middel van een spuit met naald doorgaans in een grote spier, zoals de bilspier of beenspier. Vaccincaties worden ook we in de bovenarm gezet. |
| oraal | via de mond en slokdarm | Opname via het maag/darmkanaal. In de vorm van een tablet, capsule, drank of poeder. |
| slijmvliezen | via slijmvliezen | Oog- en neusdruppels, verstuiving (mond- en neusspray) |
| subcutaan (sc) | onderhuidse injectie | Een korte naald waarbij de vloeistof onderhuids wordt ingebracht. Een bekend voorbeeld is insuline als behandeling bij diabetes mellitus. |
| sublinguaal | onder de tong | Spray of een tablet onder de tong voor een snelle werking via de slijmvliezen. |
| rectaal | via de anus | Omzeilt de maag en heeft een snelle werking. Zetpil, klysma. |