Hbo geschoolde verpleegkundigen kiezen steeds vaker voor een opleidingsplaats van de (relatief nieuwe) beroepen verpleegkundig specialist (VS) en physician assistant (PA of MPA). Wat zijn de verschillen tussen beide en wat zijn de voor- en nadelen van beide functies? Welke keuze maak je het best in welke situatie?
Wat doet een verpleegkundig specialist of een physician assistant?
Vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw kwam er steeds meer behoefte aan taakherschikking van zorgprofessionals. Die behoefte ontstond wegens het steeds groter wordende aanbod van patiënten. Artsen, die de eigenlijke behandelrelatie met de patiënt aangaan, hadden door deze drukte steeds minder tijd voor de hoog-complexe zorg. Er ontstond behoefte aan een professional die een behandelrelatie met patiënten aangaat binnen een specifieke patiëntengroep, inclusief de bijbehorende bevoegdheden en verantwoordelijkheden. De VS en PA bevindt zich qua bevoegdheid dan ook tussen de arts en de verpleegkundige en kunnen in vrijwel alle werkvelden aan de slag: in het ziekenhuis, bij de huisarts, binnen de thuiszorg of gehandicaptenzorg, GGZ, justitie etc. In het buitenland zijn de twee functies ook bekend. Je kunt meer over de specifieke functies en studie lezen op onze pagina’s over de verpleegkundig specialist en de physician assistant.
Wat is een nurse practitioner?
Een nurse practitioner is eigenlijk de engelse vertaling voor verpleegkundig specialist. De titel is in het buitenland dan ook nurse practitioner. In Nederland werden de termen voorheen nog weleens door elkaar gehaald, maar zie je steeds vaker de eigenlijke naam: verpleegkundig specialist. De opleiding heet altijd nog MANP en staat voor Master of Advanced Nursing Practice. Dus eigenlijk is nurse practitioner de oude naam voor de verpleegkundig specialist.
Wat zijn de overeenkomsten tussen de verpleegkundig specialist en physician assistant?
De verpleegkundig specialist en physician assistant zijn twee beroepen binnen de gezondheidszorg die zeker overeenkomsten hebben. Zij staan zoals gezegd qua bevoegdheid tussen de arts en de verpleegkundige in. Zij zijn beiden in een bepaalde patiëntengroep of een bepaald specialisme gespecialiseerd en nemen taken van een arts over: zij kunnen beiden de functie van behandelaar hebben. De opleiding tot PA (soms ook MPA genoemd) en VS zijn beiden te starten met een hbo bachelor diploma met daarbij enkele jaren relevante werkervaring. Sterke punten van een VS of PA zijn dat zij bijna altijd al verpleegkundige zijn of een paramedisch beroep hebben (fysiotherapeut, radiodiagnostisch laborant) zijn en daardoor patiënten ook die typisch verpleegkundige aandacht kunnen geven, naast hun nieuw verworven medische positie.
Wat is het verschil tussen een PA en een VS?
Hogeschool HAN, waar de opleiding tot zowel VS als PA gevolgd kan worden, vermeldt op haar website: “Bij een verpleegkundig specialist ligt de kern bij het verbeteren van zorg, naast het overnemen van medische taken. De verpleegkundig specialist is specialistisch inzetbaar op zowel medisch als verpleegkundig vlak.”
Over PA zegt het HAN het volgende: “Bij een physician assistant ligt de kern bij het zelfstandig uitvoeren van medische taken, waarmee de physician assistant de arts ondersteunt. “. Er kan grofweg dus gesteld worden dat de de VS tussen de arts en verpleegkundige instaat en de PA zogezegd meer naast de arts staat.
Enkele verschillen sommen we in een tabel op.
| Verpleegkundig specialist | Physician Assistant | |
| Vooropleiding | HBO verpleegkunde | HBO verpleegkunde/ gezondheidszorg/paramedici |
| Duur opleiding | 2 jaar (MANP) | 2,5 jaar (NAPA) |
| Substitutie van zorg | Zelfstandige medische diagnostiek en behandeling binnen geselecteerde patiëntencategorieën | Zelfstandige medische diagnostiek en behandeling binnen het deelgebied van de geneeskunst |
| Kernactiviteit | Patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek, ketenzorg, innovatie | Geneeskundige zorg |
| Care vs cure? | care | cure |
| Domein | Meestal (maar niet altijd) verpleegkundig | Medisch |
Waar kan ik de opleiding tot VS of PA volgen?
In de praktijk wordt gezien dat veel VS en PA medewerkers zijn gevraagd om de opleiding te doen. Zij zijn bijvoorbeeld geruime tijd in dienst en de werkgever heeft gevraagd of zij de studie willen volgen. Vraag je werkgever of er mogelijkheden zijn. Werkgevers krijgen hier subsidie voor. De opleidingen tot verpleegkundig specialist en physician assistant is in verschillende steden in Nederland te volgen. Voor een volledig overzicht kun je kijken op onze pagina over de opleidingen tot verpleegkundig specialist of physician assistant. Zoek je een specifieke opleidingsplaats? Op websites met zorggerelateerde vacatures kun je zoeken op deze functies.
Goedemorgen,
Wat een duidelijke omschrijving! Ik zie alleen een ‘fout’ in de informatie; de master physician assistant mag ook gevolgd worden met de vooropleiding HBO-v
Groet, Louise
vooropleiding? Of bedoel je de bachelor?
Dat is een vooropleiding toch?
De MANP is alleen voor verpleegkundigen, de MPA is voor alle bachelors in de gezondheidszorg die opleiden tot een beroep in de patientenzorg.
De MPA staat niet zo zeer tussen verpleegkundie en arts in, maar doet artsenwerk en staat dus naast de medisch specialist. Daarvoor heeft de PA veel medische kennis geleerd binnen de opleiding. De VS staat wel tussen de verpleegkundige en de arts in, en doet ook dokterswerk (cure) maar houdt zich ook bezig met de kwaliteit van de zorg en is dus echt een verpleegkundig specialist. Beide zorgasters hebben zelfstandige taken die ze overgenomen hebben van de arts. Ze werken dus niet onder supervisie!. Voor algemene informatie over beide beroepen zie http://www.zorgmasters.nl
Bedankt voor de feedback. Het bericht is direct aangepast!
ik zie dat een physician assistent zich met de titel drs. laat kennen en ik vraag me af of dit formeel kan? wellicht is MSc dan beter ?
nee een PA is een master opgeleide zorgprofessional. De titel drs is al in Nederland lang geleden afgeschaft en heeft plaats gemaakt voor de mastertitel. De graad is master of science, net als/ dezelfde d=graad als de geneeskunde master.
Beste redactie,
Dit artikel is niet up to date en wat Josephine Berkvens zegt klopt ook niet.
Een verpleegkundig specialist een physician assistant hebben wettelijk dezelfde bevoegdheden. Een VS is (net zoals een PA) een zelfstandig behandelaar en voert medische taken uit. Daarom zie je ook vaak dat voor vacatures een PA of VS gevraagd wordt, omdat de handelingen door beide groepen uitgevoerd kunnen worden.
Zie ook: https://zorgmasters.nl/patient/