CanMEDS rollen dienen als kader voor beroepsprofielen in de gezondheidszorg, waaronder verpleegkundigen en artsen. Het beschrijft de vereiste competenties voor de verschillende rollen die deze beroepsgroepen uitoefenen binnen de zorg. In het beroepsprofiel voor verpleegkundigen en het competentieprofiel voor artsen, worden de 7 CanMEDS rollen omschreven. Deze zeven rollen omvatten de competentiegebieden, verantwoordelijkheden en bevoegdheden waaraan de zorgprofessional moet kunnen voldoen om het werk voldoende uit te kunnen voeren. De zeven rollen zijn: zorgverlener, communicator, samenwerkingspartner, reflectieve EBP professional, gezondheidsbevorderaar, organisator en professional en kwaliteitsbevorderaar.

Wat zijn de CanMEDS rollen in de zorg?

CanMEDS is bedoeld om de kwaliteit van de gezondheidszorg te verbeteren. Door een heldere en uniforme set vancompetenties en rollen te definiëren voor verpleegkundigen, artsen en overige zorgmedewerkers. De betekenis van CanMEDS is dat het verpleegkundigen en artsen helpt om hun verantwoordelijkheden en bevoegdheden op een systematische manier te begrijpen en te ontwikkelen.

Het opleidingsprofiel BN2020 (Bachelor Nursing 2020) verpleegkunde omvat onderwerpen en competenties die relevant zijn binnen het vak anno nu. Het profiel is gebaseerd op het beroepsprofiel en geldt voor iedere gediplomeerde hbo en mbo verpleegkundige. Ongeacht in welk werkveld hij of zij werkzaam is. Belangrijke thema’s in het profiel zijn zelfmanagement, klinisch redeneren en preventie.

Wat betekent CanMEDS?

De afkorting CanMEDS staat voor Canadian Medical Education Directions for Specialists. Het is een kader dat de rollen en verantwoordelijkheden beschrijft van zorgprofessionals. Tegenwoordig wordt het, van oorsprong Canadees, systeem wereldwijd gebruikt en dus ook in Nederland. In Nederland wordt het vooral gebruikt door verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten en physician assistants. Het richt zich op zeven kerncompetenties, te weten: zorgverlener, communicator, samenwerker, organisator, gezondheidsbevorderaar, wetenschapper en professional. Het oorspronkelijke doel van de CanMEDS is om zorgprofessionals voor te bereiden op de medische praktijk in een steeds veranderende gezondheidszorgomgeving.

Rol 1: Zorgverlener CanMEDS rollen

De CanMEDS rol van zorgverlener staat centraal en overlapt alle andere rollen. Het is erop gericht om het zelfmanagement van de patiënt of cliënt te ondersteunen en versterken. Daarnaast moet de zorgverlener zich bewust zijn van alle contexten van de zorgvrager. Dat betekent dus: lichamelijk (somatiek), psychisch, functioneel en sociaal (maatschappelijk). Indiceren, vaststellen en organiseren van zorg valt ook onder deze rol. Tenslotte is de zorgverlener zelfstandig bevoegd voor de in de wet BIG genoemde voorbehouden handelingen, zoals injecties en katheteriseren bij verpleegkundigen.

Benodigde kennis: anatomie, fysiologie en pathologie. Vitale functies. Verpleegtechnische handelingen. Preventie. Klinisch redeneren, interventies, zelfmanagement.

Uitgebreidere omschrijving over de CanMEDS rol van zorgverlener vind je in ons artikel over de rol.

Rol 2: Communicator

De verpleegkundige kan bij de rol van communicator op een professionele manier de cliënt of patiënt gerichte communicatie uitvoeren. Daarbij betrekt de verpleegkundige zo nodig het netwerk van de patiënt. Om dat te kunnen doen moet de zorgprofessional goed kunnen luisteren en inleven in de zorgvrager. Hij of zij moet knelpunten herkennen, advies geven, voorlichten en motiveren. Daarnaast is het van belang dat de verpleegkundige op de hoogte is van technologieën en innovaties in de communicatie. Denk daarbij aan e-health, ICT toepassingen, EPD en andere digitale middelen. 

Benodigde kennis: gesprekstechnieken, motiverende gespreksvoering, motiveren, beeldbellen, ICT gebruik, elektronisch patiëntendossier.

Een uitgebreidere beschrijving over de CanMEDS rol van communicator vind je in ons artikel over de rol.

Rol 3: Samenwerkingspartner

De verpleegkundige moet op een gelijkwaardig niveau kunnen samenwerken met verschillende disciplines (leidinggevende, artsen, collega’s, zorgvragers). Dit geldt ook voor organisaties en netwerk buiten de eigen organisatie. Denk daarbij aan het wijkteam, politie, scholen, cultureel centrum, ketenpartners etc. Ook het op de juiste manier rapporteren van al deze informatie is belangrijk in de rol van samenwerkingspartner. Gezamenlijke besluitvorming (shared decision making) en multidisciplinair werken zijn van uiterst belang bij deze competentie.

Voorbeeld: multidisciplinair overleg bijwonen, ethische benadering, ketenzorg, rapporteren voor collega’s, overleg met arts.


 

Rol 4: Reflectieve EBP professional

De zorgprofessional handelt volgens EBP (evidence based practice) en reflecteert op het eigen handelen. Daarbij past hij of zij zoveel mogelijk wetenschappelijk onderbouwd onderzoek, gevalideerde instrumenten, methodieken en interventies toe die hun dienst hebben bewezen. En die daardoor bijdragen aan het uiteindelijke doel. De verpleegkundige werkt aan de eigen ontwikkeling en deskundigheid. Hij/zij kan de eigen handelingen in de rol van reflectieve EBP professional beargumenteren (moreel ethische dilemma’s) en kan daarop reflecteren en feedback ontvangen.

Voorbeeld: het doen van (wetenschappelijk) onderzoek, EBP toepassen, handelen volgens methodiek, vakliteratuur lezen, richtlijnen en protocollen kennen.

Rol 5: Gezondheidsbevorderaar

De CanMEDS rol van gezondheidsbevorderaar zorgt voor bevordering van de gezondheid van de zorgvrager. Dat gebeurt in de breedste zin van het woord. Hierbij kan gedacht worden aan diverse vormen van preventie. Maar ook het bevorderen van zelfmanagement hoort hierbij. Of het stimuleren van uitbreiding van het netwerk van de patiënt. Het uitvoeren van een goede communicatie, professionele reflectie en een onderzoekende houding zijn hiervoor cruciaal. Positieve Gezondheid toepassen is een steeds bekendere vorm van het bevorderen van de algehele gezondheid van de patiëngt.

Voorbeeld: kennis van gezond gedrag en interventies voor gedragsverandering en gezondheidsvoorlichting. De verschillende vormen van preventie. Kennis over culturen, diversiteit en de verschillende opvattingen daarvan.

Een uitgebreidere beschrijving over de CanMEDS rol van communicator vind je in ons artikel over deze rol.

Rol 6: Organisator

De verpleegkundige coördineert als organisator de zorg voor de patiënten die onder zijn/haar zorg vallen. Deze zorgketen kan multidisciplinair zijn. De professional kan hierin leiderschap tonen in het handelen. Het is van belang de belangen van de patiënt centraal te stellen. Organiseren van zorg gebeurt dan ook in samenspraak met de zorgvrager.

Voorbeeld: zorg coördineren voor de patiënt of cliënt. Kennis van zorgketens en processen. Indiceren en zorg op afstand bewerkstelligen.

Het artikel over de CanMEDS rol van organisator vind je via deze link.

Rol 7: Professional en kwaliteitsbevorderaar

De verpleegkundige werkt in de rol van professional en kwaliteitsbevorderaar zoveel mogelijk evidence based (EBP), dus op basis van wetenschappelijk bewezen onderzoek. Veel zorg is protocollair vastgesteld. Als de werkplek dat toelaat werkt de verpleegkundige mee aan de ontwikkeling van deze protocollen. Hij of zij maakt daarbij gebruik van de best geldende EBP.

Voorbeeld: kennis vergaren over wet- en regelgeving. Het volgen van bijscholing en nascholing. Lidmaatschap van een beroepsvereniging. Protocollen beheer.

Meer lezen over de CanMEDS rollen voor de verpleegkundige

Het beroepsprofiel of opleidingsprofiel Bachelor of Nursing is in een boek samengebracht. Het boek kan helpen tijdens studie en werk. Het geeft een concrete omschrijving van de functie van de nieuwe hbo-verpleegkundige. Ook het boek ‘Leerboek verpleegkunde maatschappij en gezondheid’ beschrijft de CanMEDS rollen.

 

Bron: VenVN

CanMEDS rollen CAT