De Nederlandse gezondheidszorg is georganiseerd in drie lijnen: eerste-, tweede- en derdelijnszorg. Elk van deze lijnen speelt een specifieke rol in het bieden van zorg, afhankelijk van de complexiteit van de hulpvraag.

Wat is eerstelijnszorg?

Eerstelijnszorg is de directe, toegankelijke zorg waarvoor je geen verwijzing nodig hebt. Denk hierbij aan huisartsen, fysiotherapeuten, apotheken, wijkverpleegkundigen en tandartsen. Dit type zorg vormt vaak het eerste contactpunt voor patiënten en is laagdrempelig. Het doel is om gezondheidsproblemen snel te identificeren en waar mogelijk op te lossen zonder verdere specialistische zorg​

Wat is tweedelijnszorg?

Tweedelijnszorg omvat specialistische zorg, waarvoor een verwijzing van een eerstelijnszorgverlener nodig is. Denk aan ziekenhuisbehandelingen, gespecialiseerde ggz of revalidatiezorg. Deze zorg is vaak intensiever en vindt plaats in een ziekenhuis of gespecialiseerde kliniek​

Wat is derdelijnszorg?

Derdelijnszorg is superspecialistische zorg die meestal in academische ziekenhuizen wordt geleverd of bij gespecialiseerde klinieken of expertisecentra. Het richt zich op complexe, zeldzame of ernstige aandoeningen die zeer specifieke expertise vereisen. Voorbeelden zijn onderzoek naar zeldzame ziekten of complexe chirurgische ingrepen​.

Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen eerstelijnszorg en tweede- en derdelijns?

• Toegankelijkheid: Eerstelijnszorg is direct toegankelijk; voor tweede- en derdelijnszorg is een verwijzing nodig.
• Complexiteit: De complexiteit van zorg neemt toe naarmate je hoger in de lijn komt.
• Locatie: Eerstelijnszorg wordt vaak lokaal geleverd, terwijl tweede- en derdelijnszorg gecentraliseerd is in ziekenhuizen en academische centra​. Patiënten moeten hiervoor vaak langer reizen, terwijl eerstelijnszorg in de regio beschikbaar is.

Wat is anderhalvelijnszorg?

Anderhalvelijnszorg is een relatief nieuwe vorm van zorg die de kloof tussen eerste- en tweedelijnszorg overbrugt. Het combineert de laagdrempeligheid van de eerstelijnszorg met de expertise uit de tweedelijnszorg. Dit gebeurt vaak in speciale centra of praktijklocaties waar huisartsen en specialisten samenwerken. Voorbeelden zijn een gecombineerde poli voor diabeteszorg, cardiologie of SOA-zorg waar patiënten complexe zorg krijgen zonder naar het ziekenhuis te hoeven​.

Het doel van anderhalvelijnszorg is om efficiëntere en betaalbare zorg te leveren, waarbij patiënten sneller geholpen worden met minder doorverwijzingen. Het verlaagt de druk op ziekenhuizen en maakt zorg toegankelijker voor patiënten​.

Waarom is deze structuur belangrijk?

De verdeling in lijnen helpt om zorg efficiënt te organiseren en overbelasting van specialistische voorzieningen te voorkomen. Eerstelijnszorg dient als filter en begeleidt patiënten naar de juiste hulp op het juiste moment, wat kostenbesparend en patiëntvriendelijk werkt. Dichtbij als het kan, verder weg als het moet.