Wat is het verschil tussen een delier en dementie?

Hoe herken je het verschil tussen delier en dementie? Wanneer een persoon al bekend is met dementie dan is een delier minder waarschijnlijk. Toch zijn er symptomen die patiënten met een delier en dementie met elkaar overeenkomen.  Het verzorgen van een patiënt met een delier of een patiënt die dement is, kan nog wel eens een uitdaging zijn. Gelukkig zijn er volop tips en tricks!

Wat is een delier?

Een delier is een situatie waarbij de delirante persoon verward is. De oorzaak daarvan is altijd een onderliggend probleem. Die situatie ontstaat in een korte tijd (bijvoorbeeld in enkele uren). Een delirante persoon herken je aan bepaalde veranderingen in gedrag en psyche. Bijvoorbeeld: je patiënt is ineens wantrouwend naar je en wordt in een gesprek door van alles afgeleid. Een ander bekend voorbeeld is de persoon die dingen ziet die er niet zijn (hallucinaties), zoals beestjes op de muur. Een veelvoorkomende uiting is ook het ‘frunniken’ aan bijvoorbeeld kleding of spullen. Een delier kan zich dus zichtbaar uiten, maar iemand kan een delier ook stil beleven: een stil delier. Dan is de patiënt juist veel rustiger dan normaal en reageert hij of zij juist minder of prikkels. Een delier kan uren tot dagen duren en het beloop kan sterk wisselen gedurende de dag. In de ochtend is de delirante meestal helderder en adeuqater dan in de avond en de nacht.

Wat is de oorzaak van een delier?

Een delier heeft altijd een oorzaak. Het is dus zaak om niet alleen het delier te verlichten of te voorkomen, maar ook dit onderliggende probleem aan te pakken. Denk daarbij aan een blaasontsteking of een luchtweginfectie, verandering van medicatie, het zich bevinden in een andere omgeving (nieuwe woonvorm, ziekenhuisopname) of een operatie.

Hoe ga je om met iemand met een delier? 

De delirante persoon is in de war en vaak ook bang en angstig. Preventie ervan is erg gewenst. Zo voorkom je soms dat iemand (ver) in een delier ‘schiet’. Vertel iedere dag welke dag het is en vertel welk dagdeel het is (“Goedemorgen meneer Jansen! Het is zaterdagmorgen en ik ben uw verpleegkundige.”). Zorg voor structuur en stel korte vragen. Dus niet: “Er ligt hier een overhemd, maar die had u gisteren ook al aan. Zal ik toch een nieuwe pakken? Zal ik die dan uit uw kast pakken?” maar wel “Wilt u dit blauwe overhemd aan of deze geruite?”.
Ga niet mee in de waanbeelden en ideeën van de delirante cliënt of patiënt. Maar ga er ook niet steeds fel op in. Je kunt best zeggen dat jij iets zelf niet waarneemt. Vraag ook of de persoon bang is. Soms ziet iemand beestjes, maar vindt hij of zij dat gelukkig niet eng. Praat over vroeger en over bekende zaken van de patiënt. Pak er foto’s bij en stel hier vragen over. Zo haal je hem of haar weer terug in het hier en nu.

Wat is dementie?

Dementie is een langzaam en onomkeerbare aandoening waarbij de psyche (geheugen, taal, oriëntatie, denkvermogen) van de patiënt wordt aangedaan; het ontstaat dus niet zo acuut als een delier. Het beloop van een demente patiënt is meestal geleidelijk en wisselt niet sterk gedurende de dag. Bij dementie horen meestal geen hallucinaties. Deze cliënt is dan ook niet iets uit de lucht aan het grijpen dat er niet is. Een demente patiënt kan op den duur wel in zichzelf gekeerd raken of juist opstandig worden. Dat is meestal een fase van het ziek zijn, maar duurt wel langer dan een delier.

Het verschil tussen dementie en delier

Onderzoeker T. Hills plaatste in 2008 in zijn onderzoek ‘Dementia or delirium? Understand the difference’ naar delier en dementie een tabel met de volgende duidelijke verschillen tussen de twee aandoeningen.

Bron: Alzheimer Nederland, klinisch redeneren.